ایمنی مواد غذائی و بیماریهای ناشی از غذا در جهان

 ایمنی مواد غذائی از بخشهای مهم سلامت جامعه بوده و امروزه دولتها به دلیل افزایش مشکلات ناشی از ایمنی مواد غذائی و به منظور ارتقاء سطح اطلاعات مصرف کنندگان در تلاش برای ارتقا ایمنی مواد غذائی هستند .

 تعریف بیماریهای ناشی از غذا:  

بیماریهای ناشی از غذا معمولا به همراه عوامل عفونت زا یا مسمومیت زایی که با بلع غذا به بدن راه یافته اند، در انسان بروز می کند. هر فردی می تواند در معرض خطر ابتلا به بیماریهای ناشی از غذا باشد.          

 شدت بیماریهای ناشی از غذا:

بیماریهای ناشی از غذا یکی از مشکلات گسترده و روبه رشد در جوامع بشری توسعه یافته و در حال توسعه می باشد.

·         میزان شیوع بیماریهای ناشی از غذا در جهان به سختی قابل تخمین زدن است. اما گزارشات بیان می دارند که در سال 2005 حدود 1.8 میلیون نفر بر اثر بیماریهای اسهالی جان خود را از دست داده اند که بخش اعظمی از این مرگ و میرها به آلودگی غذا و آب آشامیدنی مربوط بوده است. علاوه بر آن ،امروزه اسهال عامل اصلی سوء تغذیه در اطفال و کودکان محسوب می شود.

·         در کشورهای صنعتی درصد جمعیتی که از بیماریهای ناشی ازغذا رنج می برد هر ساله بیش از 30 درصد است. برای مثال، در ایالات متحده حدود 76 میلیون مورد ابتلا به بیماریهای ناشی از مواد غذائی گزارش شده که در 325000 مورد به بستری شدن در بیمارستان و5000 مورد به مرگ منجر گردیده است.

·         باوجودیکه در کشورهای در حال توسعه مستندات زیادی در دست نیست ،اما شواهد حاکی از آن است که این کشورها از مشکلات شدید ناشی از گستردگی این نوع بیماریها رنج می برند.برای مثال، می توان از آن دسته از بیماریهائی که منشاء انگلی دارند نام برد . نسبت بالای بیماریهای اسهالی در کشورهای در حال توسعه متضمن مشکلات اساسی در ایمنی مواد غذائی است.

·         اغلب بیماریهای ناشی از غذا بسیار نادرو پراکنده بوده و گزارش هم نمی شوند،اما متاسفانه ،شیوع این بیماریها سهم بسزائی را به خود اختصاص داده اند. برای مثال، در سال 1994 شیوع سالمونلوزیس(عفونت ناشی از باکتری سالمونلا) ناشی ازبستنی آلوده در ایالات متحده رخ داده و حدود 224000 نفر را مبتلا ساخت. همچنین در سال 1998 شیوع هپاتیت A ناشی از مصرف صدف آلوده حدود 300000 نفراز مردم چین را به بیماری دچار ساخت.

 اهم بیماریهای ناشی از غذا با منشاء میکروبی:

·         سالمونلوزیس: این بیماری مشکل اصلی بسیاری از کشورها و ناشی از باکتری سالمونلا بوده و علائم آن شامل تب ، سردرد ، تهوع ، استفراغ ، دل درد و اسهال      است.مثالهائی از مواد غذائی که در شیوع سالمونلوزیس نقش دارند عبارتند از:     تخم مرغها،گوشت ماکیان( انواع گوشت) ،شیر خام و شکلات .

·         کامپیلوباکتریوزیس: عفونتی گسترده ناشی از گونه های خاص باکتریهای کامپیلوباکتر بوده و در بعضی از کشورها تعداد موارد گزارش شده آن ، بیشتر از سالمونلوزیس است.موارد عفونت غذائی اصولا توسط غذاهائی چون شیر خام، گوشت خام یا نیم پز شده ماکیان و آب آشامیدنی است. اثرات ناشی از بیماری کامپیلوباکتریوزیس دردهای شکمی متعدد ، تب ، تهوع واسهال بوده که در 2 تا 10 درصد از موارد عفونت ممکن است منجر به مشکلات مزمنی ازجمله التهاب مفاصل و اختلالات در سیستم عصبی گردد.

·         عفونتهای ناشی از باکتری (E.Coli) اشرشیا کلی انتروهمورایژیک(عامل خونریزی در روده) مانند ای کلای 0157 و لیستریوزیس ،بیماریهای مهم ناشی ازغذا هستند که در دهه های اخیر پدیدار شده اند. با این وجود شیوع آنها نسبتا اندک بوده و شدت اثرات و گاهی اوقات شدت کشندگی ناشی ازآنها بویژه در بین اطفال، کودکان و افراد مسن، این بیماریها را در زمره سخت ترین عفونتهای ناشی از غذا قرار داده است.

·         وبا : در کشورهای در حال توسعه یکی از مهمترین معضلات تهدیدکننده سلامت اجتماعی بوده و توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می شود.علاوه بر آب ، مواد غذائی مانند برنج ، سبزیجات و انواع مختلفی از غذاهای دریائی نیز می توانند حامل این عامل عفونتزا باشند. علائم این بیماری عبارتند از دل درد،استفراغ و اسهال بسیار آبکی که ممکن است به از دست دادن آب فراوان از بدن و حتی مرگ منجر شود مگر اینکه مایعات و نمکهای از دست رفته در بدن جبران شود.

 دیگر مشکلات ناشی از ایمنی مواد غذائی:

·         سموم طبیعی : مانند مایکوتوکسینها، بیوتوکسینهای دریائی، گلوکوزیدهای سیانوژنیک و توکسینهای موجود در قارچهای سمی مانند آفلاتوکسینها و اکراتوکسین A که به میزان قابل اندازه گیری در غذاهای اصلی موجود بوده و مشکلات سلامتی ناشی از در معرض قرار گیری طولانی مدت با این قبیل سموم به ندرت گزارش شده است.

·         عوامل نامعمول : مانند عامل مولد بیماری جنون گاوی (BSE) که عامل مخرب سیستم عصبی در انسان بوده و مصرف محصولات گاوی حاوی بافتهای مغزی، معمولترین راه انتقال این عوامل به انسان است.

·         آلاینده های ارگانیک پایدار: ترکیباتی هستند که در محیط زیست و بدن انسان جمع می شوند.مانند دی اکسینها و PCB ها (بی فنیلهای پلی کلرینه).دی اکسین ها محصولات فرعی ناخواسته ناشی از بعضی از فرایندهای صنعتی و سوزاندن ضایعات هستند و قرار گرفتن انسان در معرض این آلاینده -های ارگانیک ، آثار سوء فراوانی را در پی دارد.

·         فلزات : سرب و جیوه ، عامل آسیب به سیستم عصبی اطفال وآلودگی به آلاینده کادمیوم عامل آسیبهای کلیوی در افراد مسن است. این آلاینده ها (و آلاینده های ارگانیک پایدار) ممکن است به واسطه آب ، هوا و خاک آلوده، مواد غذائی را آلوده نمایند.

 هزینه بیماریهای ناشی از غذا:  

·         آلودگی مواد غذائی بار عظیم اجتماعی و اقتصادی را بر سیستمهای بهداشت و درمان اعمال می کند.در ایالات متحده ،بیماریهای ناشی از باکتریهای بیماریزای اصلی و مهم به تنهائی هزینه ای بالغ بر 35 میلیارد دلار در سال (1997) بر سیستمهای دارو و درمان متحمل کرد. بروز مجدد وبا در پرو در سال 1991 منجر به افت 500 میلیون دلاری در صادرات سالانه محصولات دریائی و ماهی در این کشور شد.

 منبع :

World health organization

کلمات کلیدی :

بیماریهای ناشی از غذا - ایمنی موادغذایی -